وقایعنگاری ساخت راهآهن سراسری در تهران | شاه گفت شتر و قاطر صدهزار مرتبه از قطار بهتر است!
تاریخ انتشار: ۱۶ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۱۴۸۳۹۲
همشهری آنلاین _ رضا نیکنام : بخش مهمی از تاریخ معاصر تهران بیخ گوش ماست؛ اصلیترین ایستگاه راهآهن سراسری در منطقه ما قرار دارد؛ از منازل سازمانی کارکنان راهآهن گرفته تا تعمیرگاههای لوکوموتیو، از مجتمع کارخانجات راه تا ساختمانهای اداری راهآهن را میتوان فقط در منطقه ۱۶ پیدا کرد. از این گذشته، بخش وسیعی از شمال این منطقه به خطوط مختلف خطآهن اختصاص دارد و پس از یک قرن از افتتاح این ایستگاه مرکزی، هنوز هم صدای سوت قطارها در محله جوادیه و راهآهن به گوش میرسد، سوتی که خاطرههای بسیاری را یادآوری میکند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
قصههای خواندنی تهران را اینجا ببینید
برای نخستین بار، محمدحسنخان اعتمادالسلطنه، در روز هفتم ربیعالثانی سال ۱۲۹۹ قمری، در باره راهآهن، مطلبی را در خاطراتش نوشت که سالها بعد در قالب کتابی منتشر شد: «... وزیر امور خارجه وارد شد. تعریف پروتست روتر [رویتر] را در باب قرارنامه راهآهن جدید و اظهارات سفارت انگلیس بیان کرد. قرار شد سهشنبه به این کار برسیم. تفصیل روتر و راهآهن مفصل است. انشاءالله خواهم نوشت.» و مدتی بعد نوشت: «شنیدم قرارنامه راهآهن ما بین دولت ایران و وزیر مختار ینگیدنیا [آمریکا] بسته شده و مشیرالدوله در نوشتن این قرارنامه یکصد هزار تومان مداخل کرده است.»
ناصرالدین شاه قاجار که دارای تلون مزاج بسیاری بود، پس از آنکه ماکت راهآهن را در روز یکشنبه سوم صفر سنه ۱۳۰۴ قمری، ملاحظه کرد، واکنش جالبی از خود نشان داد. اعتمادالسلطنه مینویسد: «نمایندگان نمونه کوچکی از راهآهن را آورده بودند. شاه فرمود: شتر و قاطر و خر صدهزار مرتبه از قطار بهتر است! حالا ۴۰، ۵۰ نفر فرنگی در طهران هستند و ما عاجزیم، اگر راهآهن ساخته شود و هزار نفر به تهران بیایند چه خواهیم کرد؟»
وقتی شاه قاجار کار رضایت دادمخالفت شاه قاجار و ناسزا گفتنش به خارجیها، بیشتر از یک سال دوام نیاورده بود که در روز پنجشنبه ۱۳ محرم سنه ۱۳۰۶ قمری، هوس کرد با قطار به شهرری برود و زیارت کند، اما از سوار شدن به قطار واهمه داشت. اعتمادالسلطنه مینویسد: «... امروز عصر شاه به راهآهن تشریف بردند. من نرفته بودم، لیکن بیخبر نیستم. جمعیت زیادی در رکاب بودند. عزیزالسلطان با سردوش و شمشیر الماس و تمثال همایون در خدمت شاه بود. اول بنا نداشتند که به راهآهن بنشینند. بعد که مصمم شده بودند، نشستند و تا حضرت عبدالعظیم (ع) رفتند.»
در روز شنبه ۲۸ صفر سنه ۱۳۰۶ قمری، بر اثر عجله یکی از مسافران برای خروج از قطار و کشته شدن او، مردم به ایستگاه راهآهن حضرت عبدالعظیم (ع) حمله کردند و خسارت کلی به ایستگاه و قطار زدند که کار بالا گرفت و کمپانی بلژیکی از دولت ایران طلب خسارت کرد. کار آنقدر بالا گرفت که شاه، چاره را از مادرش درخواست میکند و او به مسئول کمپانی گفت: «اگر خسارتی میخواهید، میپردازیم، اما به مردم میگوییم که دیگر سوار قطار نشوند.» مسئول کمپانی هم با شنیدن این جمله از دریافت خسارت صرفنظر کرد!
ساخت راهآهن سراسری بیرون از خندق تهراناین خطآهن، بین تهران و ری که در سال ۱۲۴۱ شروع به کار کرده بود، بعد از ۸۰ سال، سرانجام در سال ۱۳۴۱ از نفس افتاد و برای همیشه جمع شد، اما در اوایل قرن حاضر، پس از مطالعاتی که مهندسان آلمانی به انجام رساندند، مقرر شد در پاییندست دروازه گمرک و بیرون از خندق جنوبیشهر طهران، کلنگ آغاز ساخت راهآهن سراسری زده شود.
راهآهن سراسری ایران، در روز ۲۳ مهر ۱۳۰۶ کلنگزنی شد. خبرنگار روزنامه اطلاعات راجع به این مراسم، این گونه گزارش داده است: «تا قبل از اینکه طوفان و باد شدیدی بوزد، طبقات مختلفه وزرا، رجال، اعیان، کوردیپلماتیک، نمایندگان مجلس، هیئت مطبوعات، تجار و سایر محترمین در چادرهای مخصوص خود قرار گرفته و نظم و ترتیب کاملی در تفکیک طبقات و پذیرایی از آنها برقرار بود. ولی طوفان و گردوخاک این انتظام را درهم شکست و در خلال این تیرگی هوا، آقایان وزیر دربار و رئیس دفتر شاهنشاهی و رؤسای تشریفات سلطنتی و غیره که در التزام رکاب بودند، در محوطه جشن نزول فرموده و در چادر مخصوص قرار گرفتند. در همین موقع بود که تیرگی هوا مرتفع و اشعه آفتاب طنینانداز گردید.» خبرنگار اطلاعات، در ادامه مینویسد: «آقای رئیسالوزرا در خاتمه نطق خود، کلنگ نقرهای را که به افتخار، دیروز تهیه کرده بودند تقدیم کرد و کلنگ زده شد. پس از افتتاح رسمی راهآهن، عملهها که فعلاً متجاوز از ۵۰ نفر بودند، شروع به تسطیح راه و کشیدن ریل کردند.»
راهآهن سراسری ابتدا، بندر شاهپور (امام خمینی فعلی) در جنوب را به بندر شاه (بندرترکمن) در شمال وصل میکرد و بعدها شهرهای گرمسار، قزوین، شاهرود، و... نیز به آن اضافه شد.
توطئه آلمانیها برای تسخیر دنیاساخت راهآهن از جنوب به شمال، همواره مورد ایراد بخشی از کارشناسان بود و هست و آنان عقیده دارند راهآهن ایران نباید به صورت شمالی ـ جنوبی کشیده میشد و این کار باید شرق به غرب صورت میگرفت. این موضوع دلیل روشنی دارد؛ بهرهبرداری آلمانیها از راهآهن ایران نشاندهنده آن است که آنها از ابتدا در فکر تسخیر دنیا و بخصوص شوروی بودند و با اشغال ایران، راهآهن عملاً در اختیار آنان قرار گرفت و با توجه به آنکه تمامی موتورها و ادوات به وسیله روغن به حرکت درمیآمد، به شدت تمامی خطوط و واگنها آسیب دیدند و پس از تخلیه ایران، آمریکاییها در صدد بازسازی آن، با ادوات ساخت این کشور برآمدند.
روسها به هنگام استفاده از راهآهن ـ بخصوص خطوط شمالی ـ وسیلهای به نام «ژیل» را به کار گرفته بودند تا از برخورد قطارها با یکدیگر جلوگیری به عمل آید و این دستگاه چنان دقیق عمل میکرد که حتی یک مورد از برخورد قطارها با یکدیگر در دوران اشغال ایران گزارش نشد.
غصب زمینهای اطراف راهآهنبا ساخت و توسعه راهآهن در کشورمان، طی سالهای گذشته این راه استراتژیک و حیاتی گسترش بسیاری یافته، اما تا رسیدن به حد مطلوب، نیاز به کار فراوانی بود.
نکته جالب توجه در مورد زمینهای اختصاص یافته به محوطه ایستگاه راهآهن و حوالی آن، غصب زمینهای مردم بود. از جمله در قسمت شرقی اراضی دو تن به نامهای رجب تختی (پدر شادروان غلامرضا تختی) و شاه رجب پیکان، ضمیمه زمینها شد و بهرغم داشتن سند و بنچاق، هرگز برای آنان احقاق حق صورت نگرفت.
معماری جالب و موذیانه نازیهاآلمانیها، به هنگام ساخت ایستگاه اصلی، نمونهای از معماری پیشرفته خود را به رخ جهانیان کشیدند و سقف یکپارچه آن را بدون ستون ساخته و با متحرک کردن آن، همگان را به حیرت واداشتند. امروز اگر به سقف اصلی سالن نگاه بیندازید، خطوط پررنگ سفیدی را مشاهده میکنید که حتی با دقت بسیار نیز نمیتوانید دریابید که علامت مخصوص نازیهاست!
*منبع : خاطرات اعتمادالسلطنه، صص ۱۵۰، ۸ ـ ۴۳۷، ۴۶۲، ۵۲۷، ۵۸۱، ۵۹۳ و ۵۹۷، امیرکبیر، ۱۳۵۶، تهران.
کد خبر 708538 برچسبها تهران قدیم همشهری آنلاین ریل و راه آهن - قطار ناصرالدین شاه هویت شهری منطقه ۱۶ تهران تاریخ عمومی ایرانمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: تهران قدیم همشهری آنلاین ریل و راه آهن قطار ناصرالدین شاه هویت شهری منطقه ۱۶ تهران تاریخ عمومی ایران راه آهن سراسری ساخت راه آهن زمین ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۱۴۸۳۹۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
وحیدی: تقسیم استانی تهران نیازمند مصوبه مجلس است
به گزارش «تابناک» به نقل از مهر، احمد وحیدی، بعد از ظهر سه شنبه در شورای اداری استان تهران طی سخنانی با بیان اینکه تهران یک پنجم جمعیت کشور را در خود جا داده است، گفت: تقسیمات کشوری یک ابزار برای اداره بهتر و رسیدگی بهتر به این جمعیت است.
وی گفت: در استان تهران توازن خوبی نداریم، در بعضی شهرهای استان وضع خوب است و در برخی شهرها وضعیت مناسبی نداریم.
وزیر کشور با بیان اینکه بحث تقسیم استان تهران مدتی است، مطرح شده است، گفت: هدف از تقسیمات استان تهران جلوگیری از تمرکززدایی و امکان رسیدگی بهتر به شهرهای کمتر توسعه یافته و اداره بهتر است.
وی اضافه کرد: سیاست دولت در راستای ایجاد عدالت و بهبود رفاه برای شهروندان است و برای بهتر اداره شدن، تشکیل استانهای غربی و شرقی تهران را در برنامه داریم.
وحیدی جمعیت شهرستانهای غرب تهران را سه میلیون نفر عنوان کرد و گفت: این جمعیت از میزان جمعیت بسیاری از استانهای کشور بیشتر است لذا به منظور ابزار اداره، توسعه، توازن و عدالت بهتر استانهای جدید در غرب و شرق تهران تشکیل میشود.
وی با بیان اینکه تقسیم تهران توسط دولت در دست بررسی است، گفت: برای این امر مصوبه مجلس را لازم دارد که باید توسط مجلس بعدی بررسی و تصویب شود.
وحیدی به انتقال پایتخت نیز اشاره کرد و گفت: این امر ۱۰۰ میلیارد دلار هزینه دارد.